Stały Sąd Polubowny

Sądy polubowne zostały powołane na mocy Ustawy o inspekcji handlowej oraz Ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Sądy działają przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej. Powołane są do rozstrzygania sporów o prawa majątkowe wynikające z umów zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami.
Wniosek do sądu o wszczęcie sprawy może wnieść zarówno konsument, przedsiębiorca, jak również organizacja konsumencka. Postępowanie, co do zasady, jest bezpłatne. Jeżeli jednak rozwiązanie sprawy wymaga przeprowadzenia dodatkowych czynności, m.in. zasięgnięcia opinii rzeczoznawcy czy oględzin, sąd zasądzi koszty postępowania, które ponosi przegrana strona.
Warunkiem przyjęcia sprawy do rozpoznania przez sąd jest wyrażenie na to zgody przez obie strony sporu. Oznacza to, że jeżeli do sądu zgłasza się z wnioskiem konsument, to bez wyrażenia zgody przedsiębiorcy sprawa nie zostanie rozpoznana. Strony muszą dokonać tzw. zapisu na sąd polubowny.

Przepisy o sądach polubownych stanowią pewne wyłączenia, kiedy to strony mogą mieć wyłączoną możliwość skorzystania z omawianej instytucji. I tak sąd konsumencki może odmówić rozpatrzenia sporu w przypadku, gdy:

• wnioskodawca nie podjął przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania próby kontaktu z drugą stroną i bezpośredniego rozwiązania sporu;
• spór jest błahy lub wniosek o wszczęcie postępowania spowoduje uciążliwości dla drugiej strony;
• sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku albo została już rozpatrzona przez Inspekcję, inny właściwy podmiot albo sąd powszechny;
• wnioskodawca złożył wniosek o wszczęcie postępowania po upływie roku od dnia, w którym podjął próbę kontaktu z drugą stroną i bezpośredniego rozwiązania sporu;
• rozpatrzenie sporu spowodowałoby poważne zakłócenie działania sądu.

Jak złożyć wniosek o rozpatrzenie sporu przez Stały Sąd Polubowny?

Zgodnie z powyższym sam wniosek o rozpatrzenie sprawy przez Stały Sąd Polubowny jest nieodpłatny. Jednakże w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie sprawy jest uzależnione od podjęcia dodatkowych czynności procesowych połączonych z dodatkowymi wydatkami, sąd pobierze zaliczkę na pokrycie tych wydatków od strony, która złożyła wniosek. Jeżeli obie strony żądały przeprowadzenia określonej dodatkowej czynności procesowej albo sąd dopuści taką czynność z urzędu, wówczas obie strony zostają zobligowane do poniesienia kosztów po połowie.

Dane osobowe wnioskodawcy
Pierwszą część wniosku zajmują rubryki przeznaczone do wpisania niezbędnych danych osobowych wnioskodawcy (powoda) oraz pozwanego, takie jak imię i nazwisko/nazwa firmy, adres zamieszkania/siedziby, numer telefonu, adres mailowy oraz inne istotne dane.

Przedmiot sporu
W części drugiej wnioskodawca zaznacza, jaki jest przedmiot sporu. Formularz zawiera do wyboru katalog przykładowych żądań, jakie może wysunąć wnioskodawca. Jeżeli rodzaj żądania wnioskodawcy nie jest zbieżny z żadnym z podanych, formularz pozwala na wpisanie własnego przedmiot sporu. Wymieniony katalog nie ma zatem charakteru zamkniętego, a stanowi jedynie pomoc w określeniu roszczenia. Oprócz określenia przedmiotu sporu formularz wymaga od wnioskodawcy, aby ten podał dokładną wartość przedmiotu sporu.

Okoliczności
Rubryka numer trzy wymaga od wnioskodawcy, aby ten w sposób dokładny i szczegółowy opisał okoliczności wystąpienia problemu. Powód powinien m.in. podać datę i miejsce zakupu produktu lub podpisania umowy o świadczeniu usługi, określić produkt lub usługę, podać cenę, sposób i warunki płatności oraz wszelkie inne informacje mogące mieć znaczenie dla oceny zasadności wniosku.

Żądania
Po opisaniu okoliczności będących podłożem sporu formularz wymaga od wnioskodawcy wskazania żądania. Tak jak w przypadku przedmiotu sporu, możliwy jest wybór żądania ze znajdującego się w formularzu katalogu. Analogicznie do przedmiotu sporu, formularz pozwala na podanie innego żądania niż wymienione powyżej.

Ważne jest, aby do wniosku załączyć dokument potwierdzający zawarcie umowy lub kupna towaru. Może to być imienna faktura VAT, paragon, umowa, potwierdzenie odbioru czy też protokół wydania.

Wniosek wnosi się do sądu polubownego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania konsumenta lub siedzibę przedsiębiorcy. Przy czym to wnioskodawca wybiera sąd, którego właściwość będzie dla niego dogodniejsza.
Po wpłynięciu wniosku przewodniczący sądu wysyła odpis „pozwu” do pozwanego, informując go o możliwości polubownego zakończenia sporu. Jeśli do takiej ugody nie dojdzie, ale strona pozwana wyrazi zgodę na zapis na sąd konsumencki, wówczas przewodniczący wyznacza termin rozprawy. Termin rozprawy powinien zostać wyznaczony na taki dzień, aby od daty złożenia oświadczenia nie upłynął więcej niż miesiąc. Należy pamiętać, że rozprawa odbywa się bez względu na to, czy stawią się obie strony, czy wyłącznie jedna z nich. Oczywiście w razie usprawiedliwionych okoliczności strona może wnioskować o odroczenie rozprawy.
W czasie rozprawy każda ze stron przedstawia swoje racje, stanowisko oraz dowody na ich poparcie. W razie potrzeby sąd przesłuchuje świadków, bada dokumenty i powołuje biegłych. Jednocześnie na każdym etapie strony mogą wyrazić chęć porozumienia i jeżeli dojdzie do ugody, strony rezygnują z dalszych roszczeń.
Sąd rozpoznaje sprawę w składzie 3-osobowym – przewodniczącego, przedstawiciela organizacji konsumentów oraz przedstawiciela organizacji przedsiębiorców. Taki skład sądu ma dawać gwarancję obiektywności orzeczeń tej instytucji. Przedstawicieli organizacji konsumenckich oraz przedsiębiorców powołuje przewodniczący, ale każda strona może ich wybrać sama z listy stałych arbitrów, udostępnionej w danej jednostce Inspekcji Handlowej. Wyrok wydany przez sądy konsumenckie ma moc prawną równą orzeczeniom sądów powszechnych.

Stały Sąd Polubowny jest instytucją w pełni skierowaną do konsumentów. Postępowanie prowadzone przed takim sądem jest nieodpłatne – złożenie wniosku nie wymaga opłacenia – oraz znacznie szybsze niż to prowadzone przed sądem powszechnym – sąd ma obowiązek wyznaczyć rozprawę w terminie 30 dni od dnia złożenia obustronnej zgody na zapis na sąd. Dodatkową zaletą sądu konsumenckiego jest fakt, iż postępowanie polubowne jest w minimalny sposób sformalizowane – do jego wszczęcia wystarczy wypełnić wniosek udostępniony przez Inspektorat: